Zajmowanie nieruchomości bez zgody właściciela, zwane „okupas”, to jeden z mitów hiszpańskiego rynku nieruchomości. Zjawisko istnieje, ale jego skala jest coraz mniejsza, co potwierdzają dane Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z kolei dzięki nowym przepisom wzrośnie ochrona przed „okupas”.
Spada liczba „okupas”
Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w 2023 r. w całym kraju odnotowano o 1 436 mniej przypadków zajęcia nieruchomości bez zgody właściciela, niż miało to miejsce rok wcześniej. Oznacza to spadek o 8,8% w skali roku. Wśród regionów, gdzie spadła liczba „okupas” znalazły się między innymi: Walencja (-19,1%), Kastylia-La Mancha (-12%), Katalonia (-10,6%), Andaluzja (-7,2%) oraz Kastylia i Leon (-5,3%). W prowincji Malaga w 2023 r. było tylko 439 przypadków „okupas”.
Zjawisko „okupas” dotyczy przede wszystkim niezamieszkanych przez długi czas nieruchomości, należących do banków czy funduszy inwestycyjnych. Na Costa del Sol, gdzie domy i apartamenty są stale wykorzystywane, a po sezonie turystycznym zaczyna się sezon golfowy, przypadki zajmowania nieruchomości są marginalne. Dodatkowo w całym kraju zmieniają się przepisy, dotyczące także „okupas”.
Co zmienia się w przepisach?
Nowelizacja prawa mieszkaniowego z maja 2023 r., czyli Ley de Vivienda, objęła między innymi kwestię „okupas”. Przepisy nie zostały jeszcze wdrożone przez wszystkie wspólnoty autonomiczne, a Andaluzja… zaskarżyła je do Trybunału Konstytucyjnego. W maju 2024 r. potwierdził on, iż regulacje w zakresie eksmisji lokatorów nadal obowiązują, ale część przepisów dotyczących nieruchomości pozostaje w gestii wspólnot autonomicznych.
Hiszpański Kongres Deputowanych zatwierdził nowe przepisy mające na celu rozwiązanie problemu „okupas”. Zgodnie z tymi regulacjami, właściciele nieruchomości otrzymają większą ochronę przed nielegalnymi zajęciami ich domów czy mieszkań. Projekt ustawy w tej sprawie czeka teraz na ostateczne zatwierdzenie w Senacie – przewiduje się, że zmiany wejdą w życie bez większych modyfikacji.
Nowe przepisy dotyczące „okupas” w Hiszpanii wprowadzają kilka istotnych zmian, które mają na celu usprawnienie walki z nielegalnym zajmowaniem nieruchomości:
- Zgodnie z nowymi regulacjami, sprawy dotyczące nielegalnego zajmowania nieruchomości i naruszenia mienia będą rozpatrywane w trybie przyspieszonym. Przewiduje się, że maksymalny czas oczekiwania na rozstrzygnięcie wyniesie tylko 15 dni, co ma znacznie przyspieszyć procesy sądowe i pozwolić właścicielom nieruchomości na szybkie odzyskanie swoich lokali.
- Wobec oczywistych przypadków nielegalnego zajęcia nieruchomości, policja oraz inne służby porządkowe będą miały prawo przeprowadzić eksmisję bez wcześniejszego nakazu sądowego. Aby to było możliwe, właściciele nieruchomości muszą przedstawić odpowiednie dokumenty potwierdzające swoje prawo własności. Takie rozwiązanie ma na celu skrócenie procedur i zwiększenie efektywności egzekwowania prawa.
- Nowe przepisy wprowadzają także szereg udogodnień dla właścicieli nieruchomości. Zgłaszanie nielegalnego zajęcia będzie łatwiejsze, a właściciele będą mieli możliwość dochodzenia od „okupas” odpowiedzialności za wyrządzone szkody. Ułatwienie tych procedur ma na celu zwiększenie ochrony osób, które stają się ofiarami nielegalnych zajęć nieruchomości.
Nowelizacja nie obejmuje wszystkich sytuacji związanych z zajmowaniem nieruchomości. Z przepisów wyłączono te związane z zaległościami czynszowymi oraz przypadki, w których osoby zajmujące nieruchomość mogą udowodnić, że znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Te wyjątki mają na celu ochronę osób, które znajdują się w sytuacjach kryzysowych i nie mogą zapłacić czynszu.
Większa ochrona przed „okupas”
Obecnie projekt ustawy znajduje się w Senacie. Po zatwierdzeniu przez izby parlamentu nowe przepisy zostaną opublikowane w Dzienniku Ustaw, a ich wejście w życie będzie natychmiastowe.
Nowe regulacje mają na celu zapewnienie większej ochrony praw właścicieli nieruchomości oraz skuteczniejszą walkę z „okupas”. Wprowadzenie tych zmian zostało pozytywnie przyjęte przez wiele organizacji branżowych, które podkreślają, że przyspieszenie procedur oraz uproszczenie procesu eksmisji to ważny krok w stronę poprawy bezpieczeństwa na rynku nieruchomości w Hiszpanii.
Niezależnie od zmian w przepisach dotyczących nieruchomości, włamanie i zajęcie mieszkania są w Hiszpanii penalizowane. Art. 202 w hiszpańskim kodeksie karnym traktuje o włamaniu, kiedy sprawca został przyłapany na gorącym uczynku. W praktyce dotyczy zgłoszenia w ciągu pierwszych 48 godzin przebywania dzikich lokatorów. W tym przypadku policja ma prawo natychmiastowego „uwolnienia” mieszkania.
