Stolica Andaluzji – Sewilla, określana mianem miasta maryjnego, jest słynna na całym świecie ze szczególnych obchodów Świąt Wielkanocnych – znanych w Hiszpanii jako Semana Santa. Co roku przyciągają one do Andaluzji dziesiątki tysięcy turystów z całego świata.
Ciekawostki o Wielkanocy w Hiszpanii
Tak jak w każdym kraju, również na Półwyspie Iberyjskim ten szczególny czas ma swoje wyjątkowe zwyczaje, takie jak:
Czarne flagi – W niektórych procesjach można zauważyć, że w swoich szeregach nazarejczycy niosą czarne flagi, które ciągną po ziemi. Ich znaczenie jest takie, że oczyszczają krew Chrystusa rozlaną na ziemi.
Najstarsze bractwo w Maladze – Jest nim Real Cofradía de las Fusionadas, które zostało założone w 1505 r., a jego początki związane są z katolickimi monarchami.
Uniwersytet jest reprezentowany w Bractwie Studentów – Od wielu lat Uniwersytet w Maladze jest honorową „starszą siostrą” Bractwa Studentów, z którym ściśle współpracuje. W każdy Poniedziałek Wielkanocny przedstawiciele uczelni biorą udział w procesji jako reprezentacja społeczności uniwersyteckiej.
Virgen de las Penas nosi płaszcz z kwiatów – To najbardziej charakterystyczny płaszcz Wielkiego Tygodnia w Maladze, a każdego roku bractwo tka nowy płaszcz dla swojej Dziewicy – wykonany w całości z kwiatów. Początki tej tradycji sięgają czasów powstania bractwa, kiedy jego założyciele nie mieli środków na zakup płaszcza dla tronu.
Kaptury Bractwa Cyganów – Wielu z Was zapewne zauważyło, że bractwo Gitanos wraz z Servitas jest jedynym, w którym jego nazarejczycy nie noszą kaptura. Wynika to z faktu, że w przeszłości kaptury nie były tak powszechne jak są obecnie, dlatego bractwo postanowiło zachować swoje pochodzenie.
Pochodzenie białej tuniki Cautivo – Pierwotnie wizerunek Jezusa Cautivo miał być wystawiany jako Ecce Homo, ale ze względu na społeczność kościelną i ograniczone zasoby dostępne w tamtym czasie, zdecydowano się ubrać go w białą tunikę. Ten zbieg okoliczności miał ogromny wpływ na obraz, który do dziś jest jednym z tych o największym oddźwięku w całym Wielkim Tygodniu w Maladze.
Pollinica – La Borriquita to czuły przydomek, zwykle używany w odniesieniu do procesji triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Inny przydomek, „La Pollinica”, jest bardzo dobrze znany wśród mieszkańców Malagi. Pochodzi on od ogierka (młodego osiołka), na którym stoi Pan.
Miecze w orszaku procesyjnym – Fakt, że procesja niesie miecz w szeregach nazarejczyków, ma bardzo wyraźne znaczenie. Wiele wieków temu niektórzy uważali bowiem, że poczęcie Maryi nastąpiło bez grzechu pierworodnego. Niektóre bractwa wyznające wiarę maryjną niosą miecz jako znak rozpoznawczy tej wiary.
Cofradías, czyli bractwo
Tradycja organizacji codziennych procesji w ramach Semana Santa w Sewilli sięga XVI w. Wtedy to kardynał Fernando Niño de Guevara zarządził, żeby lokalne cofradías przygotowywały w tamtejszej katedrze estación de penitencia, czyli procesję pokutną, mającą uczcić święta wielkanocne.
Zastanawiacie, czym są cofradías? To lokalne stowarzyszenia wiernych (osób świeckich i duchownych), których celem jest pielęgnowanie w społeczeństwie tradycji katolickich oraz rozwój kultu religijnego. W wielu przypadkach przynależność do tych bractw jest nieodłącznym elementem tradycji rodzinnych, przekazywanych kolejnym pokoleniom. Bractwa są odpowiedzialne za organizację obchodów wielu świąt religijnych, jednak w powszechnej opinii najmocniej dały się zapamiętać właśnie z przygotowań do obchodów Semana Santa.
Każde bractwo odpowiada za różne zadania w konkretny dzień poprzedzający obchody Świąt Wielkanocnych. Ogromny rozmach procesji, które przechodzą ulicami miasta, a także fakt, że odbywają się one przez cały Wielki Tydzień, wymaga zaangażowania na długi czas przed nadejściem świąt. W okresie Wielkiego Postu dokładnie przygotowują oni trasę procesji, a także zajmują się pielęgnacją figur i budową platform, które będą brały udział w pochodach.
Przygotowania do procesji
Nazarenos są podzieleni na trzy grupy – ze świecami, z insygniami i z krzyżem. Najbardziej charakterystyczne insygnia to m.in.: cruz de guía (krzyż przewodni), banderas de pasos (flagi), estandartes marianos (sztandary maryjne). To właśnie Nazarejczycy są najbardziej charakterystyczną grupą spośród wszystkich osób idących w procesji (z wyjątkiem kapłanów). To za sprawą oryginalnego ubioru – noszą oni długie szaty i tzw. capirote, czyli maskę ze szpiczastym czepcem, która skutecznie zakrywa twarz. Ma ona charakter pokutny, a pełne pokrycie twarzy sprawia, że osoby oglądające procesję nie widzą, kto w niej idzie.
Istotną rolę do odegrania w całym wydarzeniu mają również tzw. costaleros, należący do poszczególnych bractw. Niosą oni na swych barkach paso – ogromną konstrukcję składającą się z ornamentalnego podestu z figurami przedstawiającymi świętą postać bądź scenę biblijną. Istotnym elementem każdej procesji są także tzw. akolici, czyli osoby, których rolą jest pomoc kapłanom. W trakcie procesji niosą oni zapalone świeczniki, które unoszą w trakcie przemarszu i opuszczają, gdy kordon się zatrzymuje. Część z nich niesie także charakterystyczne dla obrządków katolickich kadzidło. Natomiast przed nimi i przed paso znajdują się tzw. pertigueros – osoby trzymające srebrną laskę lub kij, za pomocą którego wydają polecenia akolitom.
Obchody w Sewilli
Mieszkańcy stolicy Andaluzji rozpoczynają obchody Semana Santa w Viernes de Dolores, czyli piątek poprzedzający Niedzielę Palmową – w tym roku będzie to dokładnie 11 kwietnia. Istotnym elementem obchodów jest estación de penitencia, za organizację którego odpowiadają bractwa: Pino Montano (nazwa pochodzi od jednej z dzielnic), Pasión y Muerte (męka i śmierć), Cristo de la Corona (Chrystus od korony). Są to procesje, których uczestnicy odwiedzają przynajmniej jedną świątynię w trakcie przemarszu.
W celu celebracji tego dnia, wierni z różnych dzielnic podążają wytyczonymi trasami i dochodzą z powrotem do punktu wyjścia – w tym aspekcie nie różni się to od procesji, które znamy z Polski. Jednak każda z procesji odbywających się w Sewilli różni się od siebie istotnymi detalami, np. w dzielnicy Pino Montano mieszkańcy idą w procesji za figurami Jezusa z Nazaretu i Matki Bożej Miłości, natomiast w dzielnicy Triana, bractwo Pasión y Muerte wychodzi z postacią Chrystusa ukrzyżowanego, po czym dochodzi do kościoła św. Anny. Zaś z lokalnej katedry wychodzi bractwo Cristo de la Corona, które niesie przez centrum Sewilli XVI-wieczną figurę Chrystusa z koroną cierniową.
Kolejnego dnia Andaluzyjczycy obchodzą Sabado de Pasión (Sobota Męki Pańskiej). Na ulicach Sewilli można wówczas zobaczyć tzw. Cruz de Guía – krucyfiks niesiony przez jednego z braci na czele procesji. Pojawiają się wtedy pierwsze zespoły muzyczne z trąbkami i bębnami. Mieszkańcy Andaluzji uczestniczą także w uroczystościach Niedzieli Palmowej, upamiętniającej wjazd Jezusa do Jerozolimy.
Program Semana Santa przewiduje też procesje w każdy dzień tygodnia, począwszy od Lunes Santo (Wielki Poniedziałek). Procesje mogą rozpoczynać się po południu, a kończyć się nawet kilka godzin po północy następnego dnia. W Wielki Piątek (w Hiszpanii nazywany Viernes Santo) wraz ze wschodem słońca Hiszpanie zaczynają wspominać Mękę Chrystusa. Bractwo Macarena wychodzi o świcie z bazyliki La Macarena z postacią Matki Bożej Nadziei oraz z barokową figurą Señor de la Sentencia (Pan Jezus od wyroku), przedstawiającą Chrystusa skutego kajdanami.
W samą Niedzielę Wielkanocną (Domingo de Resurreción) procesje odbywają się także w ciągu dnia. O świcie bractwo Resurrección wychodzi z kościoła Santa Marina, niosąc figurę Zmartwychwstałego Pana Jezusa oraz baldachim, pod którym znajduje się Virgen de la Aurora (Matka Boża Jutrzenki). Całą procesję można podziwiać z bocznych sektorów, na których znajdują się m.in. miejsca do siedzenia, których zdobycie jest prawie niemożliwe bez odpowiednich znajomości, np. wśród członków poszczególnych bractw odpowiedzialnych za organizację przemarszu.
W Poniedziałek Wielkanocny w zdecydowanej większości miast nie widać już śladów po obchodach wielkiego tygodnia. Życie wraca do normy, na ulice miast powracają samochody i autobusy kursujące jak każdego innego dnia, a na wystawach sklepowych zaczynają królować kolorowe stroje do flamenco. Wszystko za sprawą Feria de Abril – festiwalu flamenco, który zaczyna się po obchodach Wielkanocy.
Zobacz więcej:
Semana Santa, czyli Wielki Tydzień w Hiszpanii
Co warto zobaczyć, odwiedzając Malagę w Wielkim Tygodniu? [HARMONOGRAM]
Semana Santa w Andaluzji
Inne miasta w Andaluzji również uroczyście świętują zarówno Semana Santa, jak i Wielkanoc. Podobnie jak w Sewilli, za organizację także odpowiadają bractwa. W mieście Huelva ważnym punktem jest Niedziela Palmowa. W Wielką Środę poświęca się uwagę kultowi maryjnemu. Tego dnia Hiszpanie modlą się w intencji Vírgen de la Victoria, Vírgen de la Esperanza (Matka Boża Zwycięska i Nadziei).
W mieście Jaén w Wielki Piątek odbywa się uroczysta procesja. Na ulicach pojawia się figura Nuestro Padre Jesús Nazareno (Nasz Ojciec Jezus Nazarejczyk) z długą bordową szatą, z krzyżem i koroną cierniową. W drugim co do wielkości mieście Andaluzji, Maladze, popularne są tradycyjne procesje z tzw. tronos (inne określenie dla pasos). Są to ogromne podesty, na których znajdują się figury świętych. W tej kwestii Malaga może się poszczycić trono z postacią Jezusa na osiołku, która niesiona jest w Niedzielę Palmową podczas tzw. procesji Pollinica (nazwa pochodzi od osiołka – pollino).
Procesje w Maladze
Malaga wyróżnia się jeszcze jednym elementem, niespotykanym w innych miastach, a mianowicie dywanami z rozmarynu na ulicach, po których przechodzą procesje. Dodatkowo w Wielki Piątek miasto wyłącza oświetlenie uliczne, by jego mieszkańcy mogli podziwiać blask świec niesionych w pochodzie. Procesje Wielkiego Tygodnia w Maladze organizowane są już od 500 lat, co czyni je równie wyjątkowymi, jak te odbywające się w Sewilli.
Naturalnie, procesje odbywają się w większości andaluzyjskich miast, bez względu na ich wielkość czy znaczenie dla regionu. Jeśli nie zawitamy do Sewilli czy Malagi, to możemy być pewni, że na Costa del Sol w okresie 13-20 kwietnia, na pewno będziemy mieli możliwość obejrzenia obchodów Semana Santa na żywo.
Hiszpania przyciąga wzrok całego świata
Semana Santa, czyli Wielki Tydzień, jest tak popularny w Andaluzji, że rezerwację hotelu należy zrobić… pół roku wcześniej. Ceny pokoi są w tym czasie oczywiście wyższe. Nie tylko turyści zmierzają tłumnie na wybrzeże – sami Hiszpanie chętnie odwiedzają wówczas południe kraju.
Najlepiej mieć znajomych w Sewilli – pierwszym najbardziej obleganym mieście podczas Semana Santa. Jeśli któryś z naszych krewnych przynależy do bractwa, można nawet pomarzyć o miejscu siedzącym na trasie przemarszu procesji. Co bardziej majętni i zasłużeni obywatele mają wykupione siedzenia na trybunach, tzw. Los Palcos.
